Cięcie pielęgnacyjne ma na celu, jak można się domyślać, przede wszystkim utrzymanie formy już ukształtowanego drzewka, a więc niedopuszczenie do przyrostu wysokości drzewka i do pojawienia się niepożądanych, nowych konarów. Jednak cięcie to nie tylko pozwala na utrzymanie formy raz danej drzewku, ale jednocześnie tę formę udoskonala. Następuje przyrost grubości pnia głównego oraz bocznych konarów i zagęszczają się drobne rozgałęzienia w koronie drzewka. W przeciwieństwie do cięcia formującego, cięcie pielęgnacyjne przeprowadza się w okresie wzrostu roślin, podczas ich wegetacji. Przycinane są tylko młode przyrosty, najcieńsze gałązki na zakończeniach konarów. Czasem zachodzi potrzeba całkowitego usunięcia pędu, który niespodziewanie pojawia się na pniu lub grubym konarze w miejscu niezgodnym z naszymi wyobrażeniami o idealnej formie drzewka.

Cięcie pielęgnacyjne przeprowadza się na wszystkich drzewkach bonsai, nawet tych najstarszych i unikatowych. Jest to zabieg tak samo konieczny, jak podlewanie czy nawożenie. Jeśli pozwolimy wyrosnąć jednemu pędowi zbyt mocno, zakłóci on formę drzewka. Będzie wyróżniał się długością, a także po krótkim czasie grubością swojej nasady. Nie będzie pasował do pozostałych drobnych, zminiaturyzowanych już pędów. Z tego względu nie dopuszcza się do znacznego wydłużania się nowych, długich pędów, lecz zaraz po wyrośnięciu silnie się je skraca, usuwając wierzchołek wzrostu. Inaczej mówiąc, gdy pęd wytworzy już 4-5 liści lub w przypadku niektórych roślin 4-5 par liści, odcina się wierzchołek pozostawiając tylko 1, 2 lub 3 liście albo pary liści. W kątach pozostawionych liści znajdują się śpiące pączki, które po usunięciu wierzchołka pędów budzą się, zaczynają rosnąć i dają początek nowym rozgałęzieniom. Z tymi nowymi pędami postępujemy tak samo. W ten sposób należy postępować przez cały okres wzrostu roślin. W przypadku szybko rosnących roślin, jak na przykład granat, należy to przycinanie, czyli jak mówią ogrodnicy uszczykiwanie, przeprowadzać bardzo często, nawet co tydzień. Inaczej postępujemy z sosnami, które wytwarzają nowe pędy tylko raz w ciągu sezonu wegetacyjnego. Tnie się je tylko raz na rok. Regularne cięcie pielęgnacyjne prowadzi w rezultacie do otrzymania bardzo zagęszczonej korony drzewa, o licznych, drobnych gałązkach, proporcjonalnych do jego wysokości.

Niektóre rodzaje drzew, na przykład klony, mają liście na krzyż ległe, to znaczy wyrastające na pędzie parami. Parami więc pojawiają się też w ich kątach pączki. Nie zawsze jednak chcemy otrzymać pędy rozgałęziające się widlasto. W takim razie nie należy czekać, aż nowe pędy w kątach liści osiągną odpowiednią długość do uszczykiwania, lecz dużo wcześniej, gdy zaledwie widoczny jest budzący się w kącie liścia pąk. Wyłamujemy go zupełnie, pozwalając rosnąć jedynie drugiemu z pary. Pozostawiony pęd będzie rósł szybciej i silniej.

Specjalnego traktowania wymagają drzewa i krzewy iglaste, szczególnie z rodziny cyprysowatych (jałowce, żywotniki, cyprysiki, cyprysy). Mają one bardzo drobne, igiełkowate lub łuskowate liście. Niemożliwe wprost jest przycinanie ich nowych przyrostów nożyczkami czy sekatorem. Uszczykuje się więc wierzchołki pędów palcami lub pensetą, a nożyczkami przycina, jeśli to konieczne, większe gałązki, w zbrązowiałej części pozbawionej już liści. Rośliny te, po uszczknięciu wierzchołków, szybko podejmują wzrost. Uszczykiwanie powtarza się kilkakrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego. Inaczej postępujemy z drzewami z rodziny sosnowatych (sosny, świerki, modrzewie). Sosny uszczykujemy, gdy nowe pędy już wyrosną, ale nie rozwijają jeszcze igieł. Nowe pędy są wtedy bardzo kruche i z łatwością dają się po prostu przełamać na żądanej wysokości. Świerkom i modrzewiom pozwalamy rosnąć nieco dłużej. Gdy nowe pędy podrosną, mają w pełni wyrośnięte igły i widać już dobrze wykształcone pąki wierzchołkowe i boczne, rozmieszczone wzdłuż pędu, można je skracać nożyczkami, zwracając oczywiście baczną uwagę na położenie pąków na pozostawionej części pędu. Dadzą one początek następnym pędom bocznym w przyszłym roku, a więc musimy przemyśleć, w którą stronę mają być skierowane, czyli które pąki pozostawić.

W przypadku drzew liściastych, dębów, klonów, lip stosuje się czasem cięcie liści. Gdy na nowych pędach rozwiną się liście i osiągną rozmiary typowe dla danego gatunku oraz przybiorą właściwą, ciemnozieloną barwę (młode liście są w okresie wzrostu zwykle jaśniejsze), zmniejsza się blaszkę liściową, obcinając jej część nożyczkami albo wręcz obcina się całą blaszkę pozostawiając jedynie ogonek liściowy. W ten sposób zmusza się roślinę do ponownego wzrostu. Z kątów liści wyrosną nowe pędy. Zwykle są one słabsze, drobniejsze i najczęściej z dużo mniejszymi liśćmi.

Źródło tekstu:
"Bonsai - Kompedium wiedzy 2007"
bonsai.kamcio.com